Karşılıksız çek, müşterinin ödemeyi yapamayacağına dair bilgiye sahip olduğu halde, banka veya finans kuruluşlarına verilen çektir. Bu tür bir çek geri çekilirse, şikayet edilebilecek yerler arasında banka veya finans kuruluşları, Adli Ticaret Mahkemeleri veya Ticaret Odaları bulunur. Şikayet süresi genellikle 6 aydır. Eğer karşılıksız bir çek çıktıysa, banka veya finans kuruluşuna derhal bildirmelisiniz. Karşılıksız çek düzenlemenin, vermenin veya kesmenin cezası, hapis cezası veya para cezası olabilir. Ancak, mevzuat değişebildiğinden, ceza yaptırımlarının detaylarını öğrenmek için yetkili makamlara danışmanız önerilir. Detaylı bilgiler yazımızda…
İçindekiler
Karşılıksız Çek Nedir?
Karşılıksız çek, adından da anlaşılacağı gibi, çekin üstündeki paranın bankada karşılığı olmamasına yani bankada böyle bir miktarın bulunmadığına dair olan çektir. Türkiye’de karşılıksız çek yasal olarak kabul edilmemekle beraber, sahtecilik nedeniyle ciddi cezalar bulunmaktadır. Çek Yasası’na göre, banka veya esas kişilerin bilgileri ve bu kişilere verilen miktarların üstünde vergi kimlik numarası bulunmayan tüm çeklerle ilgili bilgileri, Gelir İdaresi Başkanlığı‘na dijital olarak beyan etme zorunluluğu vardır.
Daha önce satıcı olsun ya da olmasın, çek hesabına sahip olan bütün kişilerin tek tür çek karnesi kullanılır. Ancak, yeni bir kanun çerçevesinde çek karneleri, 4 farklı kategoriye ayrılmıştır. Bu kategoriler şunlardır:
- Satıcı Çeki
- Satıcı Olmayan Kişi Çeki
- Satıcı Esas Çeki
- Satıcı Olmayan Esas Çeki
Karşılıksız Çek Cezası Nedir?
Yeni çek yasasına uygun olarak, çek sahipleri satıcı ve satıcı olmayan çekleri, ad ya da san gibi gerekli bilgileri belirterek işaret etmelidir. Çek sahipleri bu yasaları ve şartları dikkate almazlarsa, her işaret edilmemiş çek için ayrı ayrı 12 aya kadar hapis cezasına çarptırılabilir. Ayrıca, satıcı olan çekin sahibi tarafından satıcı olmayan çek alınarak kullanılması durumunda, 6 ila 24 ay arası hapis cezasına çarptırılabilir.
Eğer çekler karşılıksız olarak kesilmişse ve karşılıksız yapılan şahıslar her bir çek ile ilgili olarak 1.500 güne kadar adli para cezasına çarptırılabilir. Eğer bu kişi para cezasını zamanında ödemez ya da itiraz ederse, anında hapis cezası uygulanır ve ceza artar. Bu kişilerin davalarının düşmesi için ya şikayet eden kişinin vazgeçmesi ya da karşılıksız çek yazan kişinin legal yollarla faizi birlikte karşı tarafa ödemesi gerekir. Aksi halde, hiçbir şekilde cezadan muaf olamazlar.
Ayrıca, çek sahipleri çekleri düzenleme veya açma yasağı getirildikten sonra, bunları bankaya liste halinde verme zorunluluğu vardır. Çek yasağı alan kişi, tebligat geldikten 10 gün içinde bankaya, tarih, miktar ve lehtarlarını içeren tüm düzenlediği çekleri liste halinde vermelidir. Eğer bu talimatlar yerine getirilmez veya çeklerin tarihlerinde ya da başka bir yerinde oynama ve düzenleme yapılırsa ve tespit edilirse, 12 ile 36 ay arası hapis cezası verilebilir.
Eğer yazılan çekler karşılıksız olarak çeklerini kaybeden çek sahibi adına yazılıyorsa, çek sahipleri mutlaka çeklerini kaybettikleri anda bankaya yazılı olarak bilgi vermelidir. Eğer işlem yapılmışsa, savcılığa başvurarak çekin iptalini talep etmelidir. Bu durumda, mahkeme kararı ile banka bilgi alır ve hiçbir şekilde çek kesilse bile ödememe kararı alacaktır.
Karşılıksız Çek Şikayeti Nereye, Nasıl Yapılır?
Önceki yasaya göre, suçun işlendiği yerin mahkemesi yetkiliydi. Ancak yapılan değişiklikle, karşılıksız çek keşide etme eyleminden dolayı, çekin tahsil için verildiği bankanın bulunduğu yer, çek hesabının açıldığı yer veya şikayetçinin yerleşim yerinin mahkemesi yetkilidir. Bu şekilde, karşılıksız çek suçunun şikayetçisine yetki konusunda seçim hakkı tanınmaktadır. Şikayet süresi olarak, çekin karşılıksız kaldığının öğrenilmesinden itibaren 3 ay ve en fazla 1 yıl olarak belirlenmiştir.
