Kamu Personeli Seçme Sınavında ter döken binlerce aday, memur olma hayalini gerçekleştirmek için çaba sarf eder. Ancak, bir memur disiplin soruşturmasıyla karşılaşması durumunda nelerle karşılaşabileceğini bilmek önemlidir. Bu yazıda, memur disiplin soruşturması aşamalarını, cezaları ve disiplin ihlallerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
657 sayılı kanun çerçevesinde görev yapan ve disiplin kurallarına uymayan memurlar, memur disiplin soruşturması ile karşı karşıya kalabilirler. Bu süreç, belirli bir kurul tarafından yürütülerek, memurun davranışlarına ilişkin elde edilen bilgilerin detaylı bir incelemesini içerir. Ardından, söz konusu memura 657 disiplin cezaları kapsamında uygun bir yaptırım uygulanabilir.
Devlet memurları, disiplin yönetmeliği doğrultusunda gerçekleştirilmesi gereken işlemlerin zaman zaman çeşitli usulsüzlüklerle yanlış yönlendirilebileceği veya soruşturma sonucunda haksız yere cezalandırılabileceği bir ortamda faaliyet gösterir. İşlemler ne kadar düzgün ilerlese de, adına soruşturma açılan bir memurun bu süreç içinde neler yapması gerektiğini ve haklarını bilmesi son derece önemlidir. Bu bağlamda, memurların idari tahkikat hakkında detaylı bilgi sahibi olmaları, adaletin sağlanması adına kritik bir öneme sahiptir.
Sunmuş olduğumuz bu yazıda, memurların disiplin soruşturması süreci ve bu sürecin yönetilmesiyle ilgili önemli tüm detayları bir araya getirdik. Yazımızı inceledikten sonra, disiplin soruşturması, memur cezaları, savunma ve itiraz hakları hakkında merak ettiğiniz her konuda bilgi sahibi olabileceksiniz. Böylece, memurların karşılaşabileceği bu hukuki süreçleri anlama ve baş etme konusunda daha bilinçli olacaksınız.
Öncelikle, konuları anlaşılır bir sıra ile paylaşmak için içeriğimizde detaylarını vereceğimiz başlıkları sıralayalım:
- İdari soruşturma kavramı nedir?
- Memur disiplin soruşturması aşamaları neleri içerir?
- Memurların savunma hakkı var mıdır?
- Memur disiplin cezaları hangi durumlarda uygulanır?
- Hangi durumlarda hangi disiplin cezaları verilir?
- Memurluktan çıkarma cezasını kimler verebilir?
- İdari soruşturmanın süresi ne kadardır?
- Memur disiplin soruşturması zaman aşımına uğrar mı?
- Memur disiplin kurulu kararına itiraz mümkün müdür?
Yukarıda sıralanan tüm maddelerin detaylarını sizlerle paylaşarak, bu konularda bilgi sahibi olmanıza katkıda bulunacağız. Şimdi ilk maddeye odaklanalım ve memur soruşturması kavramını daha yakından tanıyalım.
İçindekiler
İdari Soruşturma Nedir?
Soruşturmanın tam anlamıyla ne ifade ettiğini bilmek, eğer hakkınızda bir disiplin soruşturması açılırsa daha bilinçli bir şekilde hareket etmenizi sağlar.
Devlet dairelerindeki işleyiş problemlerinin önüne geçmek, yetkilerini şahsi çıkarları doğrultusunda kullanan memurların neden olduğu haksız durumları engellemek ve her vatandaşın eşit hizmet almasını sağlamak amacıyla yapılan idari soruşturma, 657 sayılı kanunda tanımlanmıştır.
Bu bağlamda, 657 devlet memurları kanununun 125. maddesi, disiplin kurallarına uymayan memurlara karşı soruşturma açılmasını öngörmektedir.
Şimdi soruşturmanın anlamını öğrendik. Sıra geldi soruşturma adımlarını incelemeye.
Memur Disiplin Soruşturması Nasıl Yapılır?
Başlangıçta vurgulamamız gereken önemli bir nokta bulunuyor: Bir memur, disiplin kurallarına aykırı davrandığında, ilgili kanun çerçevesinde cezalandırılabilir. Ancak, bir cezanın hükme bağlanabilmesi için memur disiplin soruşturması yapılması şarttır. Yani, herhangi bir memurun cezalandırılabilmesi için öncelikle bir soruşturma geçirilmesi gerekmektedir.
Bu, oldukça kritik bir ayrıntıdır. Şimdi, memur disiplin soruşturması sürecine odaklanalım:
- Soruşturmanın Başlatılması
- Soruşturmacının Görevlendirilmesi ve İnceleme
- Rapor Düzenlenmesi ve Cezanın Belirlenmesi
- Memura Savunma Hakkı Tanınması
- Cezanın Uygulanması
Aşamalar bu şekildedir. Şimdi her bir adımı detaylı bir şekilde inceleyerek açıklayalım.
Memur Disiplin Soruşturmasının Başlatılması
Memur disiplin soruşturması; doğrudan, medyada yer alan bir haber, alınan bir şikayet ya da bir ihbar üzerine başlatılabilir.
Bu soruşturmanın kapsamında disiplin kuralı ihlali yapan memur veya memurların görev yaptığı yerdeki disiplin amirleri, ilgili kurumda çalışan tüm memurları soruşturmayı içerebilir. Bu, kurumdan emekli olan, istifa eden ya da daha önce herhangi bir memur disiplin soruşturması nedeniyle memuriyetten ayrılan kişileri de içerir.
Şimdi, soruşturmacı atanması adımına geçelim.
Soruşturmacının Görevlendirilmesi ve İnceleme Aşaması
Daha önce belirttiğimiz gibi, disiplin cezası doğrudan verilemez, önce bir soruşturma yapılması gereklidir. Bu aşamada, ilgili kurumun disiplin amirleri, soruşturmayı yürütecek bir muhakkiki atamakla yükümlüdür. Atanan soruşturmacı, disiplin suçu işlediği düşünülen memurlarla ya aynı seviyede olmalıdır ya da üst düzeyde bulunmalıdır.
Atanan soruşturmacının görev ve yetkilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Soruşturma dahilindeki her türlü evrak ve belgeyi incelemek
- Olayı aydınlatmak için diğer memurlarla görüşerek ifadelerini almak
- Keşif yapmak
- Rapor düzenlemek
Soruşturmacı, yukarıda bahsedilen adımları özenle gerçekleştirmekle yükümlüdür. Bu süreçte mutlaka tarafsız olmalı, herhangi bir tarafı tutmamalı ve dış etkilerden uzak durmalıdır.
Soruşturmacının görevlerini anladık. Şimdi esas olan, rapor düzenleme aşamasını daha detaylı bir şekilde inceleyelim.
Yıllık Ücretli İzin Süreleri Nedir?
Memur Disiplin Soruşturması Sonucunda Rapor Düzenlenmesi ve Cezanın Belirlenmesi
Soruşturmacı tarafından hazırlanan rapor, ilgili kurumun disiplin kuruluna sunularak ceza uygulanmasının temelini oluşturur. Yani soruşturmacı, doğrudan ceza verme yetkisine sahip değildir. Disiplin ihlali ve bu ihlale ilişkin değerlendirmelerini içeren raporu disiplin amirliğine sunar. Bu raporun sonucunda, ilgili suçun cezası açık ve net bir şekilde belirtilmelidir. Raporun içermesi gereken diğer önemli bilgiler şunlardır:
- Soruşturmacının atanması ve soruşturmanın başlama tarihi
- Disiplin cezasını gerektiren olayın öğrenildiği tarih
- İlgili memurun kimlik bilgileri
- Memurun ifadesi
- Tüm deliller
- Değerlendirme
- Uygun görülen ceza
Rapor detayları bu şekildedir. Şablon oluşturmak adına kafanızda bir fikir oluştuğunu düşünüyoruz. Ne yazık ki, tam bir memur disiplin soruşturması örneği paylaşamıyoruz çünkü bu raporlar genellikle uzun ve detaylıdır. Ancak, fikir edinmeniz açısından raporun son kısmına ait bir örnek paylaştık ve aşağıdaki görselden inceleyebilirsiniz.
Soruşturmacının en kritik görevlerinden biri olan rapor aşamasını inceledik. Şimdi ise, cezası belirlenmiş olan memurun savunma hakkı konusunu ele alalım.
Memurun Savunma Hakkını Kullanması
Soruşturmacı raporu disiplin amirliğine sunduktan sonra, memura savunma hakkı tanınır. Bu hak, herhangi bir cezanın uygulanmadan önce geçerlidir. Süreç şu şekilde işler:
Disiplin idari amiri, ilgili memura savunma istemi yazısı gönderir. Bahsedilen savunma isteminin örneğini aşağıda inceleyebilirsiniz.
Bu belgede, savunma hakkı için belirlenen sürenin mutlaka yer alması gereklidir. Bu süre, ilgili disiplin amirliği tarafından belirlenir ve söz konusu süre en az 7 gün olmalıdır. Memur, kendisine tanınan bu süre içinde savunmasını sunabilir. Bu aşamada tutulan tutanağın örneğini incelemek için aşağıdaki linki kullanabilirsiniz. Eğer memur, kendisine tanınan süre içerisinde savunma yapmazsa, hakkını kaybetmiş sayılır ve ceza uygulanır.
Cezanın Uygulanması
Soruşturma sürecinin ardından, devlet memurları kanunu kapsamında belirlenen cezaların uygulanmasına karar verilebilir. Bu durumda, ceza verildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder ve hemen uygulanır. Ancak, bu aşamada memurun itiraz hakkını kullanıp kullanmayacağı da önemlidir, bu konuya birazdan değineceğiz.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre disiplin cezaları, cezanın ağırlığına göre farklı uygulanır. Yani, bazı cezalar kurumun disiplin amiri tarafından uygulanırken, bazıları daha üst düzey merciler tarafından uygulanabilir.
Cezaların detayına girmedik çünkü bu oldukça geniş bir konudur. Şimdi, her türlü devlet memuru, doktor ve öğretmene yönelik soruşturma açma nedenlerini ve bu durumların karşılığında alınabilecek cezaları inceleyelim.
İdari Soruşturmaya Neden Olan Durumlar ve Bu Durumlarda Verilen Cezalar Nelerdir?
İlk olarak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda belirtilen disiplin cezalarına bir göz atalım. Bu cezaları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Uyarma
- Kınama
- Aylıktan kesme
- Kademe ilerlemesinin durdurulması
- Memuriyetten çıkarılma
Memur disiplin soruşturması sonucu verilen cezalar bu kapsamda yer alır. Bu süreçte, memurun görev yeri de değiştirilebilir. Yani, bu yaptırımlar arasında bazen görev yeri değişikliği cezası da bulunabilir diyebiliriz.
Şimdi sırasıyla bu cezaları detaylı bir şekilde inceleyerek, hangi cezanın kime ve ne sebeple verildiğini daha ayrıntılı bir şekilde öğrenelim.
Uyarma Cezası Gerektiren Haller Nelerdir?
Uyarma cezası, memura yazılı bir uyarı içeren bir disiplin cezasıdır. Bu ceza, memur disiplin soruşturması sebebiyle daha dikkatli olması gerektiği konusunda bilgilendirildiği bir ikazdır. Uyarma cezasının verildiği durumlar şunlardır:
- Emir ve görevlere karşı kayıtsız olmak
- İzinsiz bir şekilde görev yerinden ayrılmak ya da geç gelmek
- Kılık ve kıyafet yönetmeliğine aykırı davranmak
- Devlet memurlarına yakışmayan davranışlarda bulunmak
- Usulsüz başvurularda ve şikayetlerde bulunmak
Bu ceza, genellikle hafif bir ceza olarak kabul edilir. Şimdi, bir üst seviyedeki ceza olan kınama cezasına geçelim.
Kınama Cezası Kimlere, Neden Verilir?
Kınama cezası, uyarıya benzer ancak daha kapsamlı bir disiplin cezasıdır. Uyarmada sadece bir ikaz bulunurken, kınama cezasında memurun davranış kusurları belirli bir belgeyle net bir şekilde ifade edilir. Bu cezanın kapsamı şu şekildedir:
- Devlete ait resmi araç ve eşyaları şahsi ihtiyaçları için kullanmak veya kaybetmek
- İş arkadaşlarına ve astlarına kötü muamelede bulunmak, mobbing yapmak
- Emre itaatsizlik etmek ve saygısız davranmak
- Görev yerinde ahlak ve edep dışı davranışlarda bulunmak
- Yetkisi olmadığı halde kurumla ilgili basın ve yayın organlarına demeç vermek
Kınama cezasını da inceledik. Şimdi, bir üst seviyedeki ceza olan aylıktan kesme disiplin cezasına geçelim.
Aylıktan Kesme Cezası Gerektiren Haller Nelerdir?
Bu ceza, memur disiplin soruşturmasının tamamlanmasının ardından takip eden ayın başında uygulamaya konur ve belirlenen miktar, memurun aylığından düşülerek maaşında kesinti yapılır. Kesilen miktar genellikle brüt maaşın 1/30 ile 1/8 arasında değişir. Bu cezaya sebep olabilecek davranışlar şunlardır:
- Özürsüz olarak bir veya iki gün iş yerine gitmemek
- Kasıtlı olarak verilen emirleri yerine getirmemek ve uygulamaları zorlaştırmak
- Devlete ait araç ve gereçleri özel menfaatler ve gelir elde etmek için kullanmak
- Görev esnasında amire sözle saygısızlık etmek
- Görev mahalinde yasaklı yayınlar bulundurmak
- Görev yapılan yerin herhangi bir mahalini izinsiz bir şekilde tören veya toplantı gibi amaçlarla kullanmak
Maaş kesintisine sebep olan durumları sıraladık. Şimdi, bir üst seviyedeki ceza olan kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına geçelim.
Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası Kimlere ve Neden Verilir?
Bu ceza, disiplin ihlalinin ağırlığına göre kademe ilerlemesinin 1 ila 3 yıl kadar durdurulması anlamına gelir. Bu cezanın uygulandığı haller şunlardır:
- Görev yerinde alkollü içecek tüketmek veya göreve sarhoş gelmek
- Gerçeğe aykırı belge ve rapor düzenlemek
- Özürsüz olmak üzere kesintisiz bir şekilde 3-9 gün işe gitmemek
- Yasaklanan gelir getirici faaliyetlerde bulunmak ve ticaret yapmak
- Açıklanması yasaklanan gizli bilgileri başkalarıyla paylaşmak
- Herhangi bir siyasi partinin leh veya aleyhinde davranışlarda bulunmak, taraflı olmak
- Belirlenen süre içerisinde mal bildiriminde bulunmamak
- Amirini veya iş arkadaşlarını tehdit etmek
Görüldüğü gibi, kademe ilerlemesinin durdurulması oldukça ağır bir cezadır. Şimdi, son aşama olan memuriyetten atılma durumuna göz atalım.
Memuriyetten Atılma Cezası Hangi Durumlarda Uygulanır?
Bu ceza, söz konusu memurun bir daha atanamamak üzere memuriyetten atılması anlamına gelir ve oldukça ağır bir disiplin cezasıdır. Bu cezanın uygulandığı halleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Boykot ve usulsüz grev gibi işi yavaşlatacak eylemlere katılmak, düzenlemek ve çalışanları provoke etmek
- Yasaklanmış her türlü yayını görev yerinde başkalarıyla paylaşmak, afişleme yapmak veya pankart asmak
- Herhangi bir siyasi partiye üye olmak
- Savaş veya olağanüstü hal gibi durumlarda verilen emirlere itaat etmemek
- Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Kanunu’na aykırı davranmak
- Özürsüz olarak bir yıl içerisinde toplam 20 gün işe gitmemek
Bu durumlar, bir memurun memuriyetine tamamen son verebilecek hallerdir. Şimdi ise bu cezaları uygulayan mercileri konuşalım.
Disiplin Cezası Kim Tarafından Uygulanır?
Daha önce belirtildiği gibi, soruşturma ilgili kurumun disiplin amirliği tarafından yürütülmektedir. Soruşturmacı atanması ve rapor düzenlenmesi süreçlerinden sonra, ceza verme yetkisi kuruma göre farklılık gösterir. Aşağıda bu süreçleri detaylandıralım:
- Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezaları, söz konusu kurumun disiplin amirlikleri tarafından verilir.
- Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, memurun görev yaptığı ve disiplin soruşturulmasının yürütüldüğü kurumun kararı alındıktan sonra, atamaya yetkili amirler tarafından uygulanır. Eğer soruşturma il disiplin kurulu tarafından yürütülüyorsa, kararı valilik verir.
- Devlet memurluğundan çıkarılma cezası ise memurun görev yaptığı kurumun yüksek disiplin kurumu tarafından verilir.
Bu açıklamalarla birlikte, soruşturmanın tamamlanma süreci ve hangi aşamada hangi cezanın uygulanacağını anlamak daha net hale gelir. Şimdi, soruşturmanın zaman çizelgesine ve sürecin ne kadar sürede tamamlanması gerektiğine göz atalım.
İdari Soruşturma Ne Zaman Sonuçlanır?
Soruşturmanın süresi, incelenen fiilin karmaşıklığına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Ancak, rapor sunulmasından sonraki aşamalarda belirli zaman kısıtlamaları bulunmaktadır. İşte bu aşamalardaki zaman çizelgesi:
- İtiraz Süreci: Disiplin amirliğinin kararı memura tebliğ edildikten sonra, memurun cezaya itiraz hakkı vardır ve bu süre 7 gündür. Memurun itiraz etmesi durumunda, uygulama, itiraz sürecinin tamamlanmasını bekler.
- İtiraz İnceleme Süreci: İtiraz mercileri, kendilerine sunulan dilekçeyi en fazla 30 gün içinde inceler ve kararını bildirir.
- Cezanın Uygulama Süreci: İtiraz sürecinden sonra cezanın uygulanma aşamasına geçilir. Eğer memur itiraz etmemişse, cezanın uygulanması için beklemeye gerek yoktur.
- Aylıktan Kesme Cezası: Aylıktan kesme cezası, cezanın uygulanacağı kesinleştikten sonraki ilk ay başında yürürlüğe konur.
- Uyarı ve Kınama Cezaları: Uyarı ve kınama cezaları, kararı takip eden 15 gün içerisinde verilmelidir.
- Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası: Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasında, soruşturma dosyası, kararını bildirecek yetkili disiplin kuruluna 15 gün içinde iletilir. Kurul dosyayı inceler ve 30 gün içinde uygulamaya koyar.
- Memurluktan Çıkarma Cezası: Yüksek disiplin kurulu tarafından uygulanan memurluktan çıkarma cezası, azami altı ay içinde karara bağlanır.
Bu süreçte zaman aşımı durumu olup olmadığını anlamak için belirlenen süreler içinde gerekli adımların atılması önemlidir.
Memur Disiplin Soruşturması Zaman Aşımı Durumu Ne Zaman Oluşur?
Zaman aşımına uğrayan soruşturma, henüz başlamadan sona erer. Soruşturma yapmadan uygulanamadığı için ilgili memura herhangi bir yaptırım uygulanmaz. Şimdi bu zaman aşımı süresine detaylı bir bakış atalım:
- Uyarı, Kınama, Aylıktan Kesme ve Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezaları: Bu tür disiplin ihlalleri için zaman aşımı süresi 1 aydır. Yani, ihbar üzerine geçen 1 ay içinde bu konuda bir soruşturma başlatılmazsa, konu kapatılır.
- Memuriyetten Çıkarılma Cezası: Memuriyetten çıkarılma durumu için ise zaman aşımı süresi 6 aydır. Bu süre zarfında usulüne uygun bir soruşturma yapılmazsa, herhangi bir disiplin cezası uygulanamaz.
Zaman aşımı konusunu da netleştirdik. Şimdi son olarak, ilgili memurun bu süreç boyunca herhangi bir aşamada itiraz etme hakkı olup olmadığına odaklanalım.
Memur Disiplin Soruşturmasına ve Sonuca Nasıl İtiraz Edebilir?
Memur disiplin soruşturmasının tüm aşamalarını detaylı bir şekilde inceledik. Peki, bu süreçte memurun itiraz hakkı var mı? Eğer varsa, bu hak nasıl kullanılabilir? Şimdi bu konuya odaklanalım.
Disiplin soruşturmasında en kritik unsurlardan biri usule uygunluktur. Bu sürecin tüm aşamalarında yer alan birimlerin ilgili kanunlara tam anlamıyla uymaları gerekmektedir. Eğer bu kurallara uyulmamışsa, memur soruşturma süreci boyunca mahkemeye başvurma hakkına sahiptir. Mahkeme, memur disiplin soruşturmasında usulsüzlük olduğu kararına varırsa, soruşturma düşer.
Bunun yanı sıra, memur disiplin soruşturması sonucunda verilen cezaya itiraz etme hakkına sahiptir. Cezanın verildiği tarihi takip eden 60 gün içinde memur, disiplin cezası itiraz dilekçesi ve ilgili kanıtlarla mahkemeye başvurabilir. Mahkeme, itirazı kabul ederse, amirler cezayı düşürebilir veya bir alt sınıf cezaya indirgeyerek hafifletebilir. Örneğin, kınama cezası alan birine itiraz sonrasında uyarı cezası verilebilir.
- Yazı boyunca, memur disiplin soruşturması açılması ve bu sürecin detaylarına dair bilgileri sizlerle paylaştık. Şimdi konuyu kısaca özetleyelim:
- Kanun kapsamında belirlenen disiplinsizlik durumlarında, memur disiplin soruşturması açılabilir. Soruşturma başlamadan önce hiçbir memura ceza uygulanamaz.
- Soruşturmanın yürütülmesi, atanan bir soruşturmacı tarafından gerçekleştirilir.
- Soruşturmacı, araştırma ve ifade aşamalarının ardından raporunu kurumun disiplin amirliğine sunar.
- Raporda önerilebilecek 5 farklı ceza bulunmaktadır: uyarı, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve memuriyetten atılma.
- Her davranışın cezası farklıdır. Atılan memurlar bir daha atanamaz.
- Cezanın uygulanacağı merci, yaptırımın türüne göre değişir. Memurun soruşturma sonunda ayrı bir savunma hakkı vardır.
Memurlar, soruşturmanın usulsüz yürütüldüğünü düşündüklerinde ya da cezayı haksız bulduklarında mahkemeye itiraz dilekçesi verebilir. İtiraz sonucunda mahkeme, soruşturmayı düşürebilir ya da cezayı hafifletebilir. Belirli bir süre içinde işleme konulmayan soruşturmalar zaman aşımına uğrar.
Sizce, memurlara yönelik memur disiplin soruşturması aşaması adil mi? Bu süreçte tanınan haklar yeterli mi? Görüşlerinizi ve düşüncelerinizi bizimle paylaşmak için yorumlar kısmını kullanabilirsiniz.
Yazılarımızı takip etmek ve güncel bilgilerden haberdar olmak için Facebook sayfamıza üye olmayı unutmayın. Ayrıca, sizin için hazırladığımız rehberlerle ilgili fikir ve önerilerinizi iletmek için yorumlar kısmını veya iletişim sayfamızı kullanabilirsiniz.
